San Agustin, een van de meest intrigerende oude sites in Colombia, herbergt meer dan 500 monolieten, standbeelden, rotstekeningen en sarcofagen. Het gebied werd rond 3300 v.Chr. Neergezet, maar het was pas in de zesde eeuw na Christus tot de veertiende eeuw na Christus dat de afstammelingen van deze eerste kolonisten de ceremoniële rotsgravures en begraafplaatsen in San Agustin hadden gemaakt. Helaas dwongen aanvallen op de regio door buitenstaanders de inwoners van deze stad om ergens tussen 1300 na Christus en 1400 na Christus hun land te verlaten.
De pre-Inca-cultuur die in San Agustin verbleef, is omgeven door mysterie. Niemand kent hun echte naam. Er is geen informatie over hun sociale of politieke structuur. Wetenschappers hebben op de site een soort script gevonden, maar hebben dit niet kunnen vertalen. Het meeste van wat bekend is over deze samenleving komt van de interpretatie van de gebeeldhouwde beelden en andere ruïnes.
De meeste steengravures in San Agustin zijn gemaakt tussen 100 A.D. en 1200 A.D. Ze zijn uitgehouwen uit vulkanisch gesteente en variëren in hoogte van 20 centimeter tot zeven meter. Ze omvatten afbeeldingen van menselijke figuren, lachende en grijnzende monsters en dieren zoals slangen, vogels en jaguars. De meeste beelden hebben betrekking op begrafenisplechtigheden, de bovennatuurlijke wereld en de kracht van de doden.
Een van de meest populaire beelden is The Double Self, een stenen beeldhouwwerk van een tweevoudig wezen waarbij de twee hoofden samen op één frontaal katachtig hoofd lijken. Het symboliseert de magie van een sjamaan. Het snijwerk van de adelaar die de slang met zijn klauwen grijpt, staat voor creatie en politieke hiërarchie en macht. La Fuente de Lavapatas is een heilige fontein die wordt gebruikt in rituele baden en religieuze ceremonies. Het is het meest gedetailleerde van de gravures. Het water voor de fontein stroomt door een doolhof van plassen en kanalen die in het gesteente van de beek zijn uitgehouwen. Het houtsnijwerk omvat slangen, padden, schildpadden en leguanen, samen met menselijke vormen en gezichten.
Naast het bekijken van de indrukwekkende beelden en andere gravures, zijn bezoekers ook welkom om enkele van de uitgegraven en gereconstrueerde grafkamers in San Agustin te bekijken. Aardbevingen, erosie en menselijke tussenkomst hebben een deel van de inhoud van de graven verdrongen, maar wetenschappers hebben de megalithische stenen en funeraire lay-outs bewaard met behulp van de originele bouwtechnieken.
Archeologen weten heel weinig over de steenhouwers van San Agustin. Echter, door te bestuderen wat ze achterlieten, geloven ze dat deze mensen deskundige wiskundigen en ambachtslieden waren met grote creativiteit en verbeeldingskracht. Meer mysteries zullen worden opgelost als er extra opgravingen plaatsvinden.
